ابتدا به انواع ابزار دقیق مورد نیاز در پروسه های صنعتی می پردازیم.
ابزار دقیق در حقیقت زیر ساخت یک سیستم کنترل و اتوماسیون را تشکیل می دهند و شامل ابزاری نظیر:
انواع کنترلر، نشاندهنده، ترانسمیتر، رکورد و… می باشند که این ابزار وظیفه اندازه گیری، انتقال، نمایش، ثبت و کنترل پارامترهای مهم فیزیکی نظیر دما، فشار، فلو، سطح مایعات و غیره… را در پروسه های صنعتی به شکلی دقیق بر دوش دارند.
ابزار دقیق را می توان به دو صورت دسته بندی کرد یکی از نظر نوع عملکرد این ابزار برای مثال ابزاری که عمل کنترل دما یا فشار و رطوبت و یا سطح را بر عهده دارند به کنترلر مشهورند و به همین ترتیب ابزار نمایش این مقادیر که به ایندیکیتور یا نمایشگر معروفند وابزار انتقال اطلاعات مقادیر برای مثال فشار فلو، دما و سطح به صورت سیگنال های استاندارد که، ترانسمیتر منتقل کنند. نامیده می شوند.
ابزاردقیق را همچنین می توان از نظر پارامتری که این ابزار بایستی عملیاتی بر روی آن انجام دهند دسته بندی کرد. برای مثال بخش های: ابزار دقیق مربوط به دما نظیر کنترل دما، ترانسمیتر دما و ترمومتر یا نمایشگر دما، ابزار اندازه گیری و کنترل دقیق فشار، فلومتر یا سنجش جریان سیالات و انتقال مقادیر فلو یا کنترل فلو، ابزار سطح سنجی یا اندازه گیری سطح مواد درون مخازن و کنترل دقیق آنها و ابزار سرعت سنجی ابزار رطوبت سنجی و … در حوزه ی ابزار دقیق شما می توانید ابتدا با توجه به پارامتر مورد کنترل و اندازه گیری و یا با توجه به انتظاری که از این ابزار دارید به سراغ دسته بندی مناسب رفته ابزار مورد نیاز را به صورت دقیق انتخاب کنید.
ابزاردقیق یا instrumentation همان کنترل است که به صورت عملی درآمده.
از آنجا که در ابتدا وسایل و تجهیزات کنترلی همه مکانیکی و بسیار ریز و دارای ابعاد و عملکرد دقیق بوده اند و با فشار هواinstrument Air) یا ( Pneumatic کار می کردند کلمه ابزار دقیق به آنها اطلاق گردید.
اکنون که نزدیک به 50 سال از ورود قطعات الکترونیکی به دنیای کنترل می گذرد هنوز هم قطعات وبخشهایی از تجهیزات و دستگاههای کنترلی از مکانیک وگاهاً میکرو مکانیک بهره می برند و نام ابزاردقیق همچنان پابرجاست.
پارامترهای کنترلی در کل به دو بخش تقسیم می شوند:
1- پارامترهای فیزیکی که بطور عمومی نام ابزار دقیق را بر آنها نهاده اند.
2- پارامترهای شیمیایی که با وجود اینکه زیر مجموعه ابزاردقیق هستند. اما به آنها آنالایزر Analyzer ) ( گفته می شود.
مثالهایی از پارامترهای فیزیکی سنجش دما (Temperature) ، سطح (Level) ، دور یا سرعت (Turn or Speed ) ، جریان عبوری از یک لوله (Flow ) ، ولتاژ ، مقاومت و … هستند.
پارامترهای شیمیایی نیز نظیر سنجش pH ، هدایت سنجی (Conductivity ) ، سنجش اکسیژن (O2) ، هیدروژن (H2) ، سولفور و… می باشند.
سنسور یا حسگر (Sensor) : قطعه یا مجموعه ای از قطعات است که با پارامتر مورد اندازه گیری مستقیماً در تماس است و سیگنال الکتریکی متناسب با آن را می سازد.
ترانسمیتر (Transmitter ) : یا فرستنده ، سیگنال تولید شده را از سنسور گرفته آنرا اصلاح و جبران سازی( (Totalize & Compensate می کند و آن را به پروتکل ارتباطی مورد استفاده در سیستم کنترل تبدیل می نماید.
اطلاعات دریافت شده از ترانسمیتر یا نمایش داده می شوند و یا جهت کنترل یک فرایند به شیر کنترلی (Control Valve) فیدبک داده می شوند.